मराठी शुद्धलेखनाचे मोबाईल ॲप आणि इंटरनेटचे तंत्र

मराठी शुद्धलेखनाचे  मोबाईल ॲप आणि इंटरनेटचे तंत्र 

१ . शुद्धलेखनाचे  मोबाईल ॲप "शुद्धलेखन ठेवा मोबाईलमध्ये"

शुद्धलेखन म्हणजे भाषेच्या व्याकरणाचे लेखनस्वरूपात अचूक पालन करणे. शब्दांचे लेखनरूप लिहिले जात असताना साधारणतः होणार्‍या चुका या र्‍हस्व/दीर्घ वेलांटी, उकार या लिपिचिन्हांच्या बाबतीत होतात. अशा प्रकारच्या चुका टाळण्यासाठी शुद्धलेखनाचे नियम बनविण्यात आले आहेत. प्रत्येकास आपल्या भाषेची लिपी, तिचे उच्चार, लेखन यासंबंधीचे किमान प्राथमिक स्वरू पाचे तरी ज्ञान असले पाहिजे. हे ज्ञान नसेल, तर भाषेतील शब्दांचे उच्चारण व लेखन यात चुका होतात. आपण जे लिहितो ते शुद्ध व बिनचूक असावे याबद्दल काही नियम घालून देण्यात आलेले आहेत. यांनाच 'शुद्धलेखनाचे नियम ' असे आपण म्हणतो. शुद्धलेखनाबाबतचे आजचे नियम पूर्वीपेक्षा कितीतरी सोपे झाले आहेत

 ‘ज्यांना शब्दांचा वापर योग्यरीत्या करून   खरोखर शुद्ध भाषेत लिहायचे आहे, ’ अशांसाठी ‘शुद्धलेखन ठेवा मोबाईलमध्ये’ हे नवे ॲप उपलब्ध झाले आहे. मराठी शुद्धलेखन या विषयात गेली अनेक वर्षे काम करणारे व्याकरणाचे अभ्यासक अरुण फडके यांनी यासाठी पुढाकार घेतला आहे.

फडके यांच्या ‘शुद्धलेखन ठेवा खिशात’ या  पुस्तकाला वाचकांमधून उत्तम प्रतिसाद मिळाला. स्मार्टफोनचा वाढता वापर लक्षात घेऊन टेक्नोसॅव्ही पिढीकरीता या पुस्तकावर आधारित;  नव्या माहितीसह ॲप तयार करता येईल, असा विचार समोर आला. या माध्यमातून वेगवेगळ्या क्षेत्रातील जाणकार, अभ्यासकांना तसेच  नव्या पिढीलाही जोडून घेता येईल म्हणून फडके यांनी ॲप तयार केले. अशा प्रकारचे हे पहिलेच ॲप आहे आणि  यासाठी अत्यल्प शुल्क आहे.

ॲपमध्ये हमखास चुकणाऱ्या शब्दांची यादी

या ॲपमध्ये तब्बल अकरा हजार मराठी शब्दांची माहिती दिली आहे. ऱ्हस्व किंवा दीर्घ, विसर्ग असणे किंवा नसणे, लेखनसाम्य असले तरी अर्थभिन्नता असणे, योग्य पर्यायी लेखन असणे अशा अनेक प्रकारच्या शब्दांची माहिती ॲपमध्ये ठळकपणे सांगण्यात आली आहे. ज्या शब्दांचे लेखन हमखास चुकते, अशा शब्दांची यादीही दिली आहे. तसेच हे शब्द लिहिताना का चुकतात, याचे स्पष्टीकरणही यात आहे, 

क्षणात  जाणून घ्या शब्दांची  अचूकता

हवा असलेला शब्द शोधण्यासाठी वर्णमाला किंवा बाराखडी पाठ असणे गरजेचे नाही. ‘ॲप’मध्ये तुम्ही तुमचा शब्द लिहायला सुरवात करताच त्यानुसार खाली त्या अनुषंगाने शब्द यायला सुरवात होईल आणि काही सेकंदांतच तुमचा शब्द योग्य-अयोग्य लेखन, सामान्यरूपे, असल्यास इतर काही टीप, अर्थभेद, स्पष्टीकरण अशा आवश्‍यक त्या बाबींसह समोर येईल,

२ .फायरफॉक्समध्ये शुद्धलेखन चिकित्सा

फायरफॉक्समध्ये शुद्धलेखन तपासाता येते . याकरिता फायरफॉक्सला  मराठी डिक्शनरीचे ॲड-ऑन जोडून घ्यावे लागते . त्यासाठी वाखालील पानावर जा

https://addons.mozilla.org/en-US/firefox/addon/12797/

आणि फायरफॉक्स पुन्हा सुरू करा. आता चुकीचे मराठी शब्द लाल रंगात दिसू लागतील. त्या शब्दांवर राईट क्लिक करून योग्य शब्द निवडता येईल. माऊसने उजवी टिचकी मारून "चेक स्पेलिंग" च्या पुढ्यात बरोबरची खूण दिसते आहे याची खात्री करून घ्या. तसेच लॅग्वेजेस या पर्यायात आता मराठी दिसू लागले पाहिजे आणि त्या पर्यायावर क्लिक केले की त्याच्यापुढे बरोबरची खूण येईल.

एखादा शब्द बरोबर असून लाल रंगात अधोरेखित होत असेल तर तो शब्द आपण आपल्या व्यक्तिगत संग्रहात "ॲड टू डिक्शनरी" हा पर्याय वापरून जमा करून ठेवू शकता.

डिक्शनरीने चुकीचा शब्द सुचविला तर त्याचा अर्थ मूळ स्रोत सुधारायला हवा.या दुव्यावर कोणता शब्द डिक्शनरीत नको ते नोंदवा म्हणजे पुढील आवृत्तीत सुधारणा करता येईल. सध्याच्या आवृत्तीत सुधारणेस बराच वाव आहे याची नोंद घ्यावी.

लेखक : प्रा योगेश हांडगे 
(लेखक पुणे इन्स्टिट्यूट ऑफ कम्प्युटर टेक्नॉलॉजी येथील कम्प्युटर विभागात सहाय्यक प्राध्यापक म्हणून कार्यरत आहेत. )